Avrupa Birliği’nin (AB) 1 Temmuz’da yürürlüğe koymaya hazırlandığı ‘AB Dijital Covid Sertifikası’ ve bu sertifika için açıklanan aşı kriterleri, Türkiye’de Sinovac aşısı yaptıranların Avrupa ülkelerine gidip gidemeyeceğine dair tartışmalara yol açtı. Peki AB’nin ‘aşı pasaportu’ ne anlama geliyor? Birliğin kendi içinde de tartışma yaratan sertifika nasıl işleyecek? Alınan karar, AB üyesi olmayan ülkelere seyahat için bir kriter getiriyor mu?
AB DİJİTAL COVİD SERTİFİKASI NEDİR?
AB Dijital Covid Sertifikası, öncelikli olarak AB içi seyahat üzerindeki kısıtlamaların ortak bir kurallar sistemi temelinde kaldırılmasını, seyahat özgürlüğünün yeniden tesis edilmesini ve güvenli seyahatin sağlanmasını amaçlıyor.
Aşı yaptırmak istemeyenlere ayrımcılık yapılmaması adına, sertifika şu üç kriter temelinde alınabilecek:
* Avrupa İlaç Ajansı (EMA) tarafından onay verilmiş aşıları yaptıran kişiler;
* Ülkelerin kendilerinin belirleyeceği bir süre içinde yaptırılmış negatif test ibraz edenler;
* Son altı ay içinde Covid geçirip bağışıklık kazanmış kişiler.
Bu kriterlere uyan kişilerin, AB ülkeleri arasında sertifikayı göstererek karantina zorunluluğu olmaksızın seyahat edebilmesi öngörülüyor.
SERTİFİKA NASIL HAZIRLANIYOR?
Söz gelimi İtalya’da alınmış bir sertifikanın Hollanda’da da geçerli olmasını sağlayacak olan sertifika, cep telefonlarından alınan bir QR kodu veya bunun kağıda basılı şeklinden oluşacak. Avrupa Birliği vatandaşlarının kendi ülkelerinin sağlık sistemlerindeki kayıtlarından alınan veri, diğer ülkelerin sınır yetkilileri tarafından görülebilecek. Bu uygulama, pilot projeyle 28 AB üyesinin 17’sinde şimdiden devreye girip test edilmiş durumda. Bu ülkelerin sisteme bağlandığı, diğer üyelerin de 1 Temmuz’a kadar bağlanmasının planlandığı belirtiliyor.
EMA HANGİ AŞILARA ONAY VERDİ?
Esasında AB içi seyahatin kurallarını belirleyen bu sertifikanın Türkiye’de de yakından takip edilmesinin nedeni, ‘Avrupa İlaç Ajansı (EMA) tarafından onay verilmiş aşılar’ ifadelerinin kullanılması. EMA’nın şu ana dek acil kullanım onayı verdiği aşılar şöyle:
* BioNTech/Pfizer
* Moderna
* AstraZeneca
* Johnson & Johnson
SINOVAC VE SPUTNIK V KABUL EDİLMEYECEK Mİ?
Avrupa İlaç Ajansı, Türkiye’de özellikle 60 yaş üzerinde çok sayıda kişinin yaptırdığı Çin menşeli Sinovac aşısını 4 Mayıs’ta incelemeye almıştı. EMA’nın Sinovac aşısını, olası onayı hızlandırmak için veriler sunuldukça ilerleyecek şekilde ‘gerçek zamanlı’ incelemeye tabi tutacağı belirtilmişti. EMA aynı şekilde, Türkiye’de yakın zamanda yapılmaya başlanacak Rus menşeli Sputnik V aşısını da gerçek zamanlı incelemeye almıştı.
Sinovac, Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) Covid’e karşı acil kullanımını tavsiye ettiği aşılar listesine de girmişti.
İtalya ve Almanya ise Sputnik aşısının topraklarında üretilmesi için Rusya ile anlaşmalar yapmıştı.
EMA ONAYI OLMAYAN AŞILARDA KARAR ÜLKELERİN
AB Dijital Covid Sertifikası’nda da, üye ülkelerden EMA onayı almış aşıları yaptıran kişilere seyahat özgürlüğü tanınması istense de, onay almamış aşılar için kararın ucu açık bırakılıyor; ulusal hükümetlerin diğer aşıları kabul edip etmeyeceklerine kendilerinin karar verebileceği belirtiliyor. Bu gri alan, herhangi bir ülkenin AB onayı almamış aşıları yaptıran kişileri kabul etme kararı alabilmesi, bir diğer ülkenin ise bu kişilere test ve/veya karantina zorunluluğu getirebilmesi anlamına geliyor.
Sözgelimi, EMA onayı olmayan Sinopharm ve Sputnik aşılarını halkına yapmış olan AB üyesi Macaristan’dan seyahat edecek kişiler, farklı ülkelerde farklı uygulamalarla karşılaşacak. Hollanda EMA onayı almamış aşıları yaptıran Macaristan vatandaşlarından test istemeyi planlarken, Belçika’nın AB Dijital Covid Sertifikası üzerinden Macarları kabul etmesi bekleniyor.
AB üyeleri arasındaki farklı uygulamaların bir diğer örneği de, Yunanistan’ın 50’yi aşkın ülkeden Sinovac, Sputnik ve Sinopharm aşılarını yaptırmış turistleri ‘bağışık’ sayarak kabul etmesi. Macaristan ise EMA onaylı aşıların, Sputnik V’in ve Sinopharm’ın yanı sıra Hindistan menşeli Covishield ile Çin menşeli Convidecia aşılarını da kabul edecek.
TÜRKİYE İÇİN ANLAMI NE?
AB’nin 1 Temmuz’da yürürlüğe girecek Dijital Covid Sertifikası öncelikli olarak AB içi seyahatin kurallarını belirliyor. Bununla birlikte, küresel aşılama oranlarının yükselmesiyle, AB’nin diğer ülkelerden turistleri kısıtlama olmaksızın kabul etmesinin altyapısı olarak da yorumlanıyor.
Ancak şu an Türkiye’den Avrupa ülkelerine gitmek isteyen kişiler için hangi aşıyı yaptırdığından çok, Türkiye’nin hangi ülkenin seyahat listesinde hangi kategoride bulunduğu önemli. Örneğin, Türkiye’nin kırmızı listesinde bulunduğu ülkeler, seyahat etmek isteyen kişilerden hangi aşıyı yaptırdığına bakmaksızın karantinaya girmelerini veya test ibraz etmelerini isteyebilir. (DIŞ HABERLER)